Over Elahuizen |

download

Elahuizen is een lintdorp van ongeveer 6 kilometer lang, gelegen aan het meer de Fluessen. In de atlas van Schotanus van 1664 staat op de kaart van de Grietenij Hemelumer Oldephaert en Noordwolde de streek Noordwolde vermeld met daarin de wouddorpen Kolderwolde, Oudega, Nijega en Elahuizen.

In de volksmond werd deze streek de Walde genoemd. Deze naam herinnert aan bos en moeras. Bekend was destijds het bos de Fluezen, dat na een zeer droge zomer in 1210 zo diep afbrandde dat er een klein meertje ontstond, waarvan vervolgens de oeverwanden gestaag afkalfden en waaruit mede door overstromingen de huidige Fluessen zijn ontstaan. Een groot gedeelte van het lage moerasland onder Nijega is ingepolderd door de grietman Jacobus van der Waeijen, die van 1688 tot 1743 aan het hoofd stond van de grietenij (gemeente).



          
 

Rond 1822 werd met de aanleg van de grote Noordwolderpolder begonnen, hetgeen in het dorp Nijega veel werk verschafte. Nijega was eind 19e, begin 20e eeuw dan ook een welvarend dorp met een kerk, school, zuivelfabriek, winkeltjes, een bakker en een slager, veeteeltbedrijven en ambachtslieden, zoals een smid, molenmaker en timmerman. Tot 1967 was er nog sprake van twee dorpen, Elahuizen en Nijega, die sinds 1631 kerkelijk al een eenheid vormden.
De kern van het oorspronkelijke Elahuizen lag links van de Lange Hoek. Het was in die tijd een welvarend dorp dat een stem had in de Friese Landdag en een of meer adellijke stinzen bezat. De inwoners hadden een aandeel in de Hindelooper zeevaart op de Scandinavische landen en leverden zeelui voor de koopvaardijvloot. Het dorp had een eigen dorpswapen: een middeleeuws schip, varend over een groene zee en beschenen door een gouden zon en een zilveren maan. De symboliek was duidelijk: zolang die kogge bleef varen, bij dag zowel als bij nacht, zou het Elahuizen goed blijven gaan.

 

Dat laatste bleek niet het geval. Door de overheersend westelijke winden, waardoor  de zachte grond aan de zuidoostelijke oever steeds verder werd afgeslagen, verbreedde de Fluessen zich in de loop der tijd. Men was niet bij machte dit proces te keren, zodat het oude Elahuizen rond 1700 in de golven verdween. Het hoger gelegen kerkhof bleef het langst bestaan, totdat ook dat, in de periode I I 1750-180C,, in de golven verdween en een ondiepte achterliet. Deze wordt heden ten dage nog door de noord kardinale boei (zwart met geel), die zo'n honderd meter uit de wal ligt, gemarkeerd. Op kaarten staat deze ondiepte soms nog aangegeven als "Oude Kerkhof". Van het toenmalige Elahuizen bleven zodoende alleen wat boerderijen en burgerwoningen langs de Mardyk en de Lange Hoek over en kwam het accent gaandeweg op Nijega te liggen. Op voorstel van de PTT nam dat dorp de oude naam Elahuizen over, omdat er drie Nijega's in Friesland waren, wat voor de postdienst verwarrend werkte. Tegelijkertijd werd het kenmerkende dorpswapen in ere hersteld.

 

  kei
 zeilschool  

 

 

Elahuizen is nu een bloeiend dorp met ongeveer 350 inwoners. Het heeft bijna alles wat een klein dorp zich kan wensen: een kerk en een dorpshuis, waarvan de naam 'Us Nije Gea' herinnert aan het vroegere Nijega.